Dieta przed kolonoskopią. Co można a czego nie można jeść?

kolonoskopia

Stomia24.pl

28 marca 2023

Kolonoskopia to badanie endoskopowe okrężnicy (części jelita grubego), które polega na wprowadzeniu kolonoskopu ostrożnie przez odbyt, a następnie odbytnicę do okrężnicy zstępującej, poprzecznej i wstępującej. Pozwala ono lekarzowi zobaczyć wnętrze jelita i ocenić jego stan, sprawdzić czy nie ma tam zmian chorobowych - stanów zapalnych, polipów, owrzodzeń, guzów itp. Jest to podstawowe badanie w diagnostyce chorób błony śluzowej dolnego odcinka przewodu pokarmowego. Podczas badania kolonoskopowego istnieje również możliwość pobrania wycinków tkanki zmienionej chorobowo do badania histopatologicznego, usunięcie polipów czy też np. poszerzenie zwężonego jelita. Do kolonoskopii trzeba się odpowiednio przygotować. Aby uzyskać właściwy obraz i ocenić stan jelita, należy oczyścić je z resztek pokarmowych. Jednym z zaleceń, które trzeba wdrożyć jest odpowiednia dieta. Jak wygląda dieta przed kolonoskopią oraz kiedy rozpocząć przygotowania?

Dieta na 7 dni przed kolonoskopią

Kolonoskopia jest badaniem, które wykonuje się w ramach profilaktycznych badań przesiewowych w kierunku raka jelita grubego. Jakie są pozostałe wskazania diagnostyczne do kolonoskopii?

podejrzenie raka jelita grubego
krwawienie z przewodu pokarmowego
podejrzenie wrzodziejącego zapalenia jelita grubego lub choroby Leśniowskiego-Crohna
wynik badania radiologicznego jelita nasuwający podejrzenie zmiany organicznej
nasilona biegunka o niejasnej przyczynie
zmiana rytmu wypróżnień

Kolonoskopię wykonuje się również w celach terapeutycznych, takich jak:

usuwanie polipów
hamowanie krwawienia z wad rozwojowych naczyń, owrzodzeń i guzów
usuwanie ciał obcych
poszerzanie zwężeń jelita grubego
zmniejszenie ciśnienia w jelicie objętym toksycznym poszerzeniem jelita grubego
znakowanie zmian kwalifikowanych do usunięcia chirurgicznego

Kiedy rozpocząć przygotowanie do kolonoskopii? Odpowiednią dietę przed kolonoskopią należy rozpocząć na tydzień przed badaniem, od wprowadzenia założeń diety lekkostrawnej. W pierwszych dniach przygotowawczych nie musi ona być jeszcze restrykcyjna, ale warto zacząć już zmieniać sposób odżywiania. Należy również odstawić alkohol oraz preparaty zawierające żelazo i błonnik (może znajdować się np. w preparatach na odchudzanie czy na zaparcia). Co jeść na tydzień przed kolonoskopią? Warto unikać produktów tłustych, ciężkostrawnych, smażonych, o wysokiej zawartości błonnika (np. pełnoziarniste produkty zbożowe, brązowy ryż, kasze gruboziarniste, pieczywo razowe). Na diecie lekkostrawnej przygotowującej do kolonoskopii zrezygnuj z jedzenia warzyw strączkowych, tłustych mięs i ryb oraz ogranicz surowe warzywa i owoce. Dania należy przygotowywać na parze lub w wodzie, można też je dusić lub wykorzystać pieczenie bez dodatku tłuszczu. Dobrym pomysłem są zupy krem - gotowane i zmiksowane warzywa są łatwiej strawne. Wybieraj chude produkty mleczne, zrezygnuj z ostrych przypraw.

Dieta na 5 dni przed kolonoskopią

Na 5 dni przed kolonoskopią należy zmienić dietę na bezresztkową, czyli dietę o znikomej zawartości błonnika. O ile na co dzień dbamy o to, aby w naszym żywieniu było dużo produktów zawierających błonnik, o tyle przygotowując jelito grube do badania endoskopowego dbamy o to, aby tego błonnika było jak najmniej. Błonnik pobudza motorykę jelita, stanowi pokarm dla naszych bakterii jelitowych, sprawia, że dłużej jesteśmy syci. Jest również ważnym elementem żywieniowym profilaktyki raka jelita grubego. Ponieważ w części błonnik to włókno pokarmowe, którego nie trawimy, to może ono utrudniać ocenę stanu jelita podczas kolonoskopii. Dlatego przygotowując jelito do badania ograniczamy błonnik w diecie. Szczególnie istotne jest więc, aby wykluczyć następujące pokarmy:

surowe warzywa i owoce z drobnymi pestkami, zwłaszcza pomidory, ogórki, maliny, truskawki, porzeczki, agrest, smoczy owoc, kiwi, winogrona, gruszki i figi
przetwory z wymienionych warzyw i owoców
pestki i ziarna jak słonecznik, dynia, siemię lniane, ostropest, mak, czarnuszka, sezam, orzechy, migdały

Jakie produkty warto wykorzystać w takiej diecie przed kolonoskopią? Jadłospis powinien zawierać:

białe pieczywo
biszkopty, herbatniki
biały ryż
chude mięso drobiowe, chude wędliny i ryby
jajka na miękko
czysty bulion z drobiu, wołowy lub warzywny
gotowane ziemniaki bez skórki
gotowaną marchew

Dieta na 2 dni przed kolonoskopią

Tradycyjne zalecenia mówią, aby na 2 dni przed kolonoskopią wprowadzić dietę płynną. Taka dieta wyklucza spożywanie stałych pokarmów jak np. chleb, suchary, biszkopty, mięso, wędliny, sery, sałatki, warzywa, owoce. Należy przyjmować jedynie pokarm płynny, który nie obciąża przewodu pokarmowego i szybko przez niego przechodzi, co ułatwia oczyszczanie jelita. Na diecie płynnej przed kolonoskopią można jeść:

kisiel (bez dodatku owoców)
galaretkę
klarowny bulion
niskotłuszczowe naturalne jogurty i serki homogenizowane
pić wodę mineralną niegazowaną, klarowne soki owocowe, słabą herbatę, ale wykluczamy napoje gazowane

Dwa dni przed badaniem można też zjeść jeden posiłek o charakterze półpłynnym np. zmiksowaną ugotowaną pierś z kurczaka z ugotowaną marchewką, natomiast dzień przed kolonoskopią bazujemy już tylko na produktach płynnych. W dniu poprzedzającym badanie w godzinach popołudniowych oraz w dniu badania wypija się duże ilości wody (wg wytycznych z ośrodka) w połączeniu z doustnym lekiem przeczyszczającym na bazie roztworu glikolu polietylenowego tzw. PEG. W czasie oczyszczania jelita niezmiernie ważne jest przyjmowania dużej ilości płynów! Płyn, który dostarczamy z preparatem PEG nie zostaje wchłonięty przez organizm i służy jedynie do oczyszczenia jelita.

Dieta przed kolonoskopią - unikanie pestek

W przygotowaniu jelita do kolonoskopii ważna jest odpowiednia dieta. Jednym z jej elementów jest unikanie pestek i ziaren (np. pestki dyni, nasiona słonecznika, sezam, siemię lniane, mak itp.) oraz warzyw i owoców zawierających drobne pestki (np. truskawki, maliny, kiwi, pomidory, winogrona itd.). Drobne ziarna i pestki mogą zalegać w jelicie utrudniając widoczność i ocenę stanu błony śluzowej jelita podczas kolonoskopii. Dokładne wytyczne dotyczące diety przed kolonoskopią oraz tego jaki preparat PEG i jak spożywać przekazuje pacjentowi ośrodek, w którym wykonuje się badanie. Zalecenia dietetyczne dotyczące przygotowania do kolonoskopii mogą nieco różnić się pomiędzy poszczególnymi takimi ośrodkami. Restrykcje mogą być większe lub mniejsze w zależności od podejścia. W ostatnich latach zostały opublikowane badania, które mówią o tym, że aby odpowiednio przygotować jelito do badania, nie jest konieczne tak restrykcyjne przestrzeganie diety przez 7 dni przed kolonoskopią oraz o tym, że restrykcje można ograniczyć do diety bezresztkowej bez konieczności przechodzenia w na dietę płynną. Stąd też mogą wynikać różnice pomiędzy ośrodkami odnośnie modyfikacji żywieniowych w okresie przygotowania do kolonoskopii. Najważniejsze, aby skonsultować się ze specjalistami w konkretnym ośrodku, gdzie będzie wykonywane badanie i przestrzegać ich zaleceń. Bibliografia:

Wu R, Ji WY, Yang C, Zhan Q. A Systematic Review and Meta-Analysis of Low-Residue Diet Versus Clear Liquid Diet: Which Is Better for Bowel Preparation Before Colonoscopy? Gastroenterol Nurs. 2021 Sep-Oct 01;44(5):341-352. doi: 10.1097/SGA.0000000000000554. PMID: 34238885; PMCID: PMC8478318.
Gómez-Reyes E, Tepox-Padrón A, Cano-Manrique G et al. A low-residue diet before colonoscopy tends to improve tolerability by patients with no differences in preparation quality: a randomized trial. Surg Endosc 2020; 34(7): 3037-3042.
Alvarez-Gonzalez MA, Pantaleon MA, Flores-Le Roux JA, Zaffalon D, Amorós J, Bessa X, Seoane A, Pedro-Botet J; PROCOLON group. Randomized Clinical Trial: A Normocaloric Low-Fiber Diet the Day Before Colonoscopy Is the Most Effective Approach to Bowel Preparation in Colorectal Cancer Screening Colonoscopy. Dis Colon Rectum. 2019 Apr;62(4):491-497. doi: 10.1097/DCR.0000000000001305. PMID: 30844973; PMCID: PMC6445600.
Leszczynski AM, MacArthur KL, Nelson KP, Schueler SA, Quatromoni PA, Jacobson BC. The association among diet, dietary fiber, and bowel preparation at colonoscopy. Gastrointest Endosc. 2018 Oct;88(4):685-694. doi: 10.1016/j.gie.2018.06.034. Epub 2018 Jul 6. PMID: 30220301; PMCID: PMC6146403.
Włodarek D, Głąbska D, Lange E, Kozłowska L. Dietoterapia. Wydawnictwo PZWL, Warszawa 2014.
Puckett J, Soop M. Optimizing colonoscopy preparation: the role of dosage, timing and diet. Curr Opin Clin Nutr Metab Care. 2012 Sep;15(5):499-504. doi: 10.1097/MCO.0b013e328356b77b. PMID: 22797571.
https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/51056,kolonoskopia
https://www.mp.pl/medycynarodzinna/praktyka-kliniczna/161233,kolonoskopia-kwalifikacja-i-przygotowanie,1