Dieta stomika. Czy stomia wiąże się z koniecznością stosowania odpowiedniej diety?

dieta stomijna

stomia dieta

co jesc przy stomii

Stomia24.pl

17 lutego 2023

Co można jeść przy stomii, a czego unikać? Odpowiedź na to pytanie jest niezwykle ważna. Odpowiednio zbilansowana dieta pomaga nie tylko w szybszym odzyskaniu dobrego samopoczucia. Dostarcza do organizmu wszystkie niezbędne składniki pozwalając uniknąć wyniszczającego niedożywienia. Jednak nie wszystkie produkty mają tak pozytywne działanie. W takim razie sprawdźmy, jak powinna wyglądać dieta dla osoby ze stomią.

Pierwsze dni ze stomią – dieta

Stomia jelitowa to wyłonione chirurgicznie połączenie jelita z powierzchnią ciała. Jeśli jest to ujście jelita cienkiego nazywana jest ileostomią. Z kolei, gdy wyłaniany jest fragment jelita grubego, mówi się o kolostomii. Stomia to zazwyczaj tymczasowe rozwiązanie (stomia czasowa), które wdrażane jest po operacji jelit. Jednak zdarzają się sytuacje, gdy pacjent musi żyć ze stomią do końca życia. Niezależnie od tego, czy stomia zostanie usunięta po jakimś czasie, czy zostanie na stałe, konieczne jest wdrożenie tzw. diety stomijnej. W pierwszych dniach po zabiegu dieta dla stomika jest najbardziej rygorystyczna. Zanim możliwe będzie podawanie pokarmu drogą doustną, wdrażane jest żywienie pozajelitowe (parenteralne). Polega ono na podawaniu białka, węglowodanów, tłuszczów, witamin, elektrolitów oraz pierwiastków śladowych drogą dożylną. Wszystkie niezbędne składniki podawane są w formie jałowego, apirogennego roztworu wodnego lub emulsji typu olej w wodzie (o/w). Skład mieszaniny dostosowany jest do potrzeb danej osoby. Powstaje ona w warunkach aseptycznych na podstawie recepty. Następnie podawana jest dożylnie jako wlew kropelkowy lub przy użyciu pompy infuzyjnej. Podawanie niezbędnych składników w ten sposób pozwala na uniknięcie niedoborów pokarmowych, a jednocześnie nie obciąża jelit. Gdy dojdzie do przywrócenia prawidłowej pracy jelit, można przejść na żywienie drogą doustną. Jednak nie od razu przypomina ono zwyczajową dietę. Na początku choremu podaje się dietę płynną, półpłynną. Następnie stopniowo przechodzi się do rozszerzania diety o pokarmy stałe. To, jak szybko będzie zachodził ten proces, zależy od indywidualnej reakcji. Nowe pokarmy powinny być wprowadzane stopniowo, w małych ilościach. Ułatwia to obserwację organizmu i pozwala na szybką reakcję w razie wystąpienia nieprzyjemnych dolegliwości.

Co można jeść przy stomii, gdy od zabiegu nie minęło jeszcze zbyt dużo czasu?

W pierwszych dniach żywienia drogą doustną można podawać (w zależności od stopnia tolerancji) np. kasze w formie kleików, gotowane i zmiksowane warzywa, namoczone pieczywo o niskiej zawartości błonnika pokarmowego czy przeciery z dobrze tolerowanych owoców. W jadłospisie mogą pojawić się również zupy ze zmiksowanymi warzywami i chudym mięsem. Kleiki i zmiksowane produkty nie zawsze spotykają się z pozytywną reakcją chorego. W związku z tym należy dbać o to, aby były podane w apetyczny sposób. Dania nie powinny być mocno przyprawione, ale można posypać je np. posiekaną natką pietruszki albo koperkiem. Poza tym dobrą praktyką jest podawanie produktów w różnych kolorach np. pomarańczowej marchewki i zielonej cukinii. Robudzanie apetytu jest niezwykle ważne. Jeśli chory będzie przez dłuższy czas odmawiał jedzenia, może dojść do rozwoju niedożywienia, które wyniszcza organizm.

Rozszerzane diety przy stomii

Dieta przy stomii nie musi przez cały czas bazować na kleikach, gotowanych warzywach itp. Z czasem można wprowadzać nowe produkty do jadłospisu. Przy czym ważne jest, aby spełniał on założenia diety łatwo strawnej z ograniczeniem tłuszczu. Jej głównym założeniem jest zmniejszenie spożycia tłuszczu do około 30-50 gramów (przy czym ustalając konkretną wartość, należy wziąć pod uwagę indywidualne zapotrzebowanie, które zależy m.in. od wieku, stanu zdrowia). Chodzi zarówno o tłuszcz, który znajduje się w produktach (np. tłustych gatunkach mięs), jak i ten dodawany do potraw. Ważna jest nie tylko ilość, ale i jakość tłuszczu w diecie. Niewskazane są produkty takie jak smalec, boczek, margaryny w kostkach, słonina, podroby, tłuste gatunki mięs i ryb. Należy zastąpić je olejami roślinnymi o wysokiej zawartości nienasyconych kwasów tłuszczowych (np. olejem lnianym lub oliwą z oliwek), chudymi gatunkami mięs i ryb (np. chudą cielęciną, dobrej jakości mięsem drobiowym, dorszem, mintajem). Oprócz produktów o wysokiej zawartości tłuszczu zaleca się wykluczenie produktów wzdymających, trudno strawnych i długo zalegających w żołądku, a także ostro przyprawionych. Podczas rozszerzania diety stomijnej należy uważać szczególnie na rośliny strączkowe, warzywa kapustne, cebulę, czosnek oraz produkty zbożowe z dużą ilością błonnika pokarmowego. Choć wyróżniają się wysoką wartością odżywczą, to z reguły są źle tolerowane. Jednak wszystko zależy od indywidualnej reakcji organizmu, dlatego na dalszych etapach rozszerzania diety można spróbować wprowadzić je do jadłospisu (zaczynając od bardzo małych ilości i uważnie obserwując reakcję). Podczas rozszerzania diety dla stomika warto prowadzić dzienniczek żywieniowy (w formie papierowej lub elektronicznej). Osoba po zabiegu zapisuje w nim co jadła i w jakich ilościach, a także zamieszcza swoje uwagi np. notuje nieprzyjemne dolegliwości, które wystąpiły po spożyciu posiłku. Dzięki temu łatwiej jest znaleźć odpowiedź na pytanie o to, co jeść przy stomii, aby uniknąć wzdęć, zaparć czy biegunek o których pisaliśmy w jednym z naszych artykułów. Czytaj więcej >>

Dieta stomijna – zasady ogólne

Jakie są ogólne zasady żywienia obowiązujące w diecie przy stomii?

Regularne spożywanie mniejszych, a częstszych posiłków (4-5 w ciągu dnia). Ostatni posiłek powinno się jeść najpóźniej 2-3 godziny przed snem.
Unikanie jedzenia w biegu, dokładne gryzienie pokarmu.
Wyeliminowanie z jadłospisu potraw smażonych, ciężkostrawnych, wzdymających, ostro przyprawionych, produktów o wysokim stopniu przetworzenia oraz pozostałych, które są źle tolerowane.
Dbałość o urozmaicenie posiłków, podawanie ich w apetyczny sposób.
Zastąpienie tłuszczów zwierzęcych olejami roślinnymi (najlepiej spożywanymi na zimno np. jako dodatek do sałatki, domowego sosu, pasty na pieczywo).
Regularne spożywanie warzyw, które są dobrze tolerowane (warzywa powinny być podstawą zdrowej diety).
Unikanie tłustych gatunków mięs i zastąpienie ich chudym mięsem (gotowanym, duszonym bez wcześniejszego obsmażania lub pieczonym bez dodatku tłuszczu).
Używanie łagodnych przypraw i ograniczenie ilości soli dodawanej do potraw (do maksymalnie 1 łyżeczki dziennie).
Wypijanie odpowiedniej ilości płynów (niegazowanych, bez dodatku cukru).

Czego nie wolno jeść przy stomii? Odpowiedź na to pytanie zależy od tego, jak organizm chorego reaguje na poszczególne produkty. Jednak są wśród nich i takie, które zaleca się z góry wyeliminować. Należą do nich:

produkty o wysokim stopniu przetworzenia,
ostre przyprawy,
napoje gazowane,
alkohol,
słodycze,
słone przekąski,
dania typu fast-food.

Poza tym odpowiedź na pytanie o to, co jeść przy stomii a czego unikać zależy od wystąpienia konkretnych dolegliwości. Objawami złej tolerancji produktów mogą być: bóle brzucha, zaparcia, biegunki, wzdęcia, oddawanie gazów czy nudności. Poza tym jednym z problemów wynikającym ze źle zbilansowanej diety jest nieprzyjemny zapach stolca. Co prawda nie wpływa on bezpośrednio na stan zdrowia, ale może powodować dyskomfort chorego.

Jak uniknąć tego typu problemów?

Nieprzyjemny zapach stolca mogą nasilać produkty takie jak: cebula, czosnek, jajka, ryby, kapusta, fasola i szparagi. Z kolei do zmiany jego koloru przyczyniają się buraki, sos pomidorowy, lukrecja, szparagi, barwniki występujące w produktach spożywczych, a także leki i suplementy diety z żelazem. Uciążliwym problemem przy stomii mogą być również gazy. W przypadku ich wystąpienia przyczyny można dopatrywać się w jedzeniu nasion roślin strączkowych, warzyw kapustnych, ogórków, cebuli, rzodkiewki, orzechów czy mleka. Częstą dolegliwością są również zaparcia. Gdy się pojawią, warto zwrócić uwagę czy w diecie nie ma zbyt wielu produktów o działaniu zapierającym. Należą do nich m.in. potrawy mączne, gotowane jagody i marchewka, gorzka czekolada, banany, ryż i wafle ryżowe oraz mocna, czarna herbata.