Dieta przy urostomii - co można jeść?

Urostomia nie wymaga wielkiej rewolucji w jadłospisie. Co nie oznacza, że można zlekceważyć temat diety. Wręcz przeciwnie – nawet w przypadku przetoki moczowo-skórnej przestrzeganie zasad zdrowego żywienia jest bardzo ważne.

Co jeść przy urostomii?

Dieta przy urostomii nie różni się od tej, która opiera się na zasadach zdrowego odżywiania. Posiłki powinny być urozmaicone i dostosowane do indywidualnych potrzeb organizmu. Zalecana podaż białka, tłuszczu i węglowodanów zależy m.in. od wieku i stanu ogólnego. Źródłem białka powinny być: chude gatunki mięs (np. indyk, kurczak) i ryb (np. dorsz), mleko i jego przetwory, jajka. W przypadku diety wegetariańskiej należy wprowadzić do jadłospisu produkty bogate w białko roślinne. Zaliczają się do nich m.in. nasiona roślin strączkowych, komosa ryżowa, kasza gryczana, płatki drożdżowe, pestki dyni i migdały. Jeśli chodzi o tłuszcze, zalecany poziom spożycia to 20-35% energii. Przy czym należy skupić się nie tylko na ich ilości, ale i jakości. Wskazane jest spożywanie produktów, które zawierają jedno- i wielonienasycone kwasy tłuszczowe. Należą do nich: oleje roślinne, tłuste ryby morskie (np. łosoś, makrela), pestki i nasiona (np. siemię lniane). Węglowodany powinny pochodzić przede wszystkim z pełnoziarnistego pieczywa, makaronów z mąki pełnoziarnistej, otrębów, płatków zbożowych, warzyw, kasz czy ryżu brązowego. Źródłem węglowodanów są również owoce. Jednak w przypadku tej grupy produktów mówimy o węglowodanach prostych. Czy to oznacza, że owoce nie są zalecane w diecie przy urostomii? Nie, ponieważ dostarczają wielu cennych składników. Jednym z ich jest witamina C. Działa przeciwzapalnie, antyoksydacyjne i wspomaga działanie układu immunologicznego. Do owoców obfitujących w witaminę C należą m.in. żurawina, grejpfruty, pomarańcze, porzeczki, truskawki i owoce dzikiej róży. Komponując urozmaicone i zdrowe posiłki można wspomóc się „talerzem zdrowego żywienia” opracowanym przez Instytut Żywności i Żywienia (IŻiŻ). W prosty i czytelny sposób przedstawia jaką część talerza powinny stanowić poszczególne produkty. IŻiŻ proponuje 3 poziomy zmiany nawyków żywieniowych: zrobienie pierwszego kroku, wdrażanie zalecanego poziomu oraz osiąganie dalszych korzyści dla zdrowia. W praktyce może wyglądać to w następujący sposób:

• krok 1.: zabranie solniczki ze stołu,
• krok 2.: ograniczenie spożycia soli do 1 łyżeczki dziennie,
• krok 3.: wybieranie produktów bez dodatku soli (lub tych, które charakteryzują się niższą zawartością soli).

Ponadto należy pamiętać o wypijaniu odpowiednich ilości płynów. W przypadku kobiet dorosłych kobiet są to 2 litry wody dziennie. Z kolei mężczyznom zaleca się przyjmowanie przynajmniej 2,5 litrów na dobę. Przy czym warto zaznaczyć, że źródłem wody są również pokarmy stałe. Największą zawartością charakteryzują się warzywa i owoce (np. arbuz, truskawki, melon).

Jakich produktów unikać przy urostomii?

Osoby z urostomią powinny unikać produktów o wysokim stopniu przetworzenia, bogatych w nasycone kwasy tłuszczowe, tłuszcze trans, cukier i sól. Zaliczają się do nich m.in. słodycze, słodkie napoje gazowane, dania typu fast-food, słone przekąski. Nie zawsze jest to proste zadania. Co zrobić, aby wyeliminowanie wspomnianych produktów z diety stało się łatwiejsze? Można wspomóc się zamiennikami cukru: erytrytolem, ksylitolem lub stewią. Ponadto warto poszukać przepisów na zdrowsze zamienniki ulubionych dań np. burgera z pełnoziarnistego pieczywa i chudego mięsa, pizzy na cieście z mąki pełnoziarnistej (z dużą ilością warzyw) czy „frytek” warzywnych lub „chipsów” z ciecierzycy.

Ogólne zasady żywienia ze stomią

Jak wyglądają ogólne zasady żywienia dla osób ze stomią? W przypadku urostomii zaleca się, aby:

• dostosować kaloryczność jadłospisu do indywidualnych potrzeb organizmu (służą do tego odpowiednie wzory, za pomocą których oblicza się podstawową, a następnie całkowitą przemianę materii);
• zaplanować odpowiedni deficyt kaloryczny w przypadku nadwagi lub otyłości (z reguły zaleca się, aby umożliwiał on redukcję masy ciała na poziomie 0,5-1 kg tygodniowo);
• zadbać o to, aby posiłki były urozmaicone;
• zrezygnować ze smażenia czy duszenia ze wcześniejszym obsmażaniem i przygotowywać produkty poprzez ich gotowanie w wodzie lub na parze, pieczenie lub duszenie (bez obsmażania);
• oszacować indywidualne zapotrzebowanie na białko, tłuszcz, węglowodany (biorąc pod uwagę m.in. stan ogólny);
• wprowadzić do diety surowe warzywa i owoce będące dobrym źródłem witaminy C, polifenoli i błonnika pokarmowego;
• zwracać uwagę nie tylko na ilość, ale i jakość tłuszczu;
• czytać etykiety produktów (zalecane są te o jak najmniejszym stopniu przetworzenia);
• zadbać o odpowiednie nawodnienie organizmu;

W jaki sposób upewnić się, że wszystkie powyższe zasady zostały spełnione? W krytycznej ocenie codziennego jadłospisu pomaga dzienniczek żywieniowy. Zapisuje się w nim godziny i skład wszystkich posiłków. Dzięki temu planowanie zmian staje się prostsze.

• Jarosz, Mirosław, et al. Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie. Warsaw, Poland: Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego-Państwowy Zakład Higieny, 2020.
• https://ncez.pzh.gov.pl/abc-zywienia/talerz-zdrowego-zywienia/
• https://diety.nfz.gov.pl/images/ebooki/dietoterapia-ksiazka-kucharska-stomia-nfz-online.pdf