Operacja wyłonienia stomii. Jak się przygotować?

Stomia to otwór w dolnej części brzucha, przez który mocz lub treść jelitowa jest wydalana z organizmu. Dzięki chirurgicznemu utworzonu połączenia między jelitem cienkim lub grubym, a skórą jest możliwość wydalanie kału. Prawidłowo wykonana i pielęgnowana stomia umożliwia normalne funkcjonowanie oraz wpływa korzystnie na jakość życia. Jak się przygotować do zabiegu? Na czym polega operacja wyłonienia stomii? Zapraszamy do lektury!

Przygotowanie do operacji wyłonienia stomii

Wskazania medyczne do wykonania zabiegu mogą być różne. Zdarza się, że operacja musi odbyć się na drodze postępowania pilnego. Najczęstszymi powodami dla których jest wyłaniana stomia to niedrożność jelit oraz perforacja ściany jelita. Wskazania do przeprowadzenia operacji pojawiają się często przy schorzeniach, takich jak:

• rak okrężnicy, pęcherza moczowego czy odbytnicy,
• choroba Leśniowskiego-Crohna,
• rodzinna polipowatość gruczolakowata (FAP),
• zespół Ogilviego,
• niedrożność moczowodu,
• wady wrodzone przewodu pokarmowego,
• penetrujące rany i urazy brzucha.

Niezwykle ważne jest psychiczne i fizyczne przygotowanie pacjenta do zabiegu chirurgicznego. Zgodnie z modelem rekomendowanym przez Polski Klub Proktologii powinno obejmować wyznaczenie możliwych miejsc wyłonienia przetoki, mechaniczne oczyszczenie jelita, podanie zleconych płynów, cewnikowanie oraz przygotowanie pola operacyjnego.

• Pielęgniarka przygotowuje pacjenta do zabiegu w przeddzień planowanej operacji. Przeprowadza z nim rozmowę, podczas której pyta o wykonywany zawód, możliwość poruszania się, styl życia, stan wzroku czy używanie protez zębowych. Bada pacjenta w trzech pozycjach: stojącej, leżącej i siedzącej. Dodatkowo też ocenia skórę chorego oraz prosi go o napięcie mięśni. Po konsultacji z lekarzem i wywiadzie medycznym z pacjentem wyznacza miejsce stomii. Kanał stomijny powinien przebiegać w pobliżu mięśnia prostego brzucha.
• Personel medyczny informuje pacjenta o konieczności przeprowadzenia oczyszczania przewodu pokarmowego. Pielęgniarka podaje pacjentowi kilka porcji preparatu w formie proszku, rozpuszczonego w wodzie przegotowanej lub mineralnej. Następnie informuje chorego o konieczności zgłaszania wszelkich dolegliwości. Po wypiciu łącznie około 4 litrów płynów, ocenia skuteczność działania i mierzy podstawowe parametry życiowe.
• Wstępnie kwalifikuje chorego do zabiegu i cewnikuje pacjenta. Pacjent musi wykonać toaletę całego ciała w przeddzień zabiegu. Szczególną uwagę powinien zwrócić na brzuch i okolice pępka. W dniu operacji pielęgniarka zabezpiecza ten obszar ciała jałowym gazikiem oraz plastrem. Pacjent powinien też usunąć owłosienie z okolic planowanego cięcia. Pozwoli to na ochronę przed możliwymi zakażeniami rany w dniu zabiegu.

Ile trwa operacja wyłonienia stomii?

Najwięcej zabiegów operacyjnych w Polsce przeprowadza się w celu wyłonienia przetoki na jelicie cienkim lub grubym. Stomia wykonywana jest na stałe lub czasowo. W wielu przypadkach służy jedynie do tymczasowego odbarczenia chorej części jelita grubego albo cienkiego. Bywa usuwana po wyleczeniu pacjenta, w momencie gdy zostaje przywrócona ciągłość przewodu pokarmowego. Prawidłowa stomia powinna być koloru różowo-czerwonego. Jej wysokość waha się pomiędzy 0,5 do 1,5 cm, a średnica wynosi zwykle od 2 do 5 mm. Początkowo może być opuchnięta, ale zmniejsza się po kilku tygodniach. Operacja stomii polega na utworzeniu przetoki, czyli otworu na zewnątrz brzucha. Mowa o operacyjnie wytworzonym połączeniu przewodu pokarmowego lub układu moczowego z powierzchnią skóry bądź błoną śluzową, dzięki któremu wielu pacjentów może normalnie funkcjonować. Ze względu na fakt, że jest nieunerwiona, nie powoduje bólu podczas dotykania. Po przeprowadzonym zabiegu pacjent nie może kontrolować wypróżnień czy wydalania gazów. Oddaje stolec lub mocz automatycznie oraz bezpośrednio do worka stomijnego. Operacja stomii może potrwać nawet kilka godzin. W przypadku wystąpienia powikłań, chirurg musi wykonać zabieg korygujący. Operację na jelicie grubym nazywamy kolostomią. Kolostomia może być wytworzona na różnych odcinkach okrężnicy. Najczęściej znajduje się po lewej stronie brzucha. Zabiegi operacyjne na jelicie cienkim nazywamy ileostomią i wykonywane są zazwyczaj po usunięciu części okrężnicy. Natomiast urostomia umożliwia swobodne oraz bezpieczne odprowadzanie moczu na zewnątrz organizmu. Wskazaniem do wykonania operacji są nowotwory, urazy czy poważne schorzenia pęcherza moczowego.

Ile czasu spędza się w szpitalu po wyłonieniu stomii?

Wiele zależy od rodzaju przeprowadzonego zabiegu, jak również pojawienia się możliwych komplikacji oraz powikłań. Wydłużenie okresu rekonwalescencji zaleca się osobom, które przed operacją nie były aktywne fizycznie. O dłuższym pobycie decyduje jednak personel medyczny. Operacja stomii niesie pewne ograniczenia związane z obniżeniem kondycji fizycznej i psychicznej. Pacjent powinien skupić się na odbudowaniu tkanki mięśniowej oraz zrozumieniu, co stało się z jego ciałem. Stomia kurczy się zwykle w ciągu 3 miesięcy od zabiegu. U każdego chorego rekonwalescencja może przebiegać inaczej. Początkowo pacjent jest całkowicie zależny od zespołu terapeutycznego. Operacja wyłonienia stomii wiąże się z dolegliwościami bólowymi oraz silnym przeżyciem emocjonalnym. Niekiedy może okazać się niezbędna pomoc psychologa, która przyspieszy uzyskanie równowagi psychicznej i akceptację na nowo własnej osoby. Zabieg wyłonienia stomii jest przeprowadzany w znieczuleniu ogólnym. Wielu pacjentów prowadzi normalne życie i wraca do pracy w zaledwie kilka tygodni po wyjściu ze szpitala.

Edukacja pacjenta po operacji stomii

W początkowym okresie rekonwalescencji znaczenie ma kompleksowa opieka nad chorym oraz dążenie do jak najszybszego osiągnięcia przez niego niezależności. Zgodnie z modelem opracowanym przez Polski Klub Proktologii, niezbędne jest udzielenie pacjentowi pełnego instruktażu w zakresie samoobsługi oraz codziennej pielęgnacji stomii po powrocie do domu. Istotny wpływ na rekonwalescencję ma doświadczenie i zaangażowanie pielęgniarki, która sprawuje opiekę nad chorym w pierwszych dniach po zabiegu. Przede wszystkim powinna być zgodna z poszanowaniem podmiotowości pacjenta. Operacja stomii umożliwia osobom chorym powrót do normalności i wpływa znacząco na poprawę komfortu życia. Zanim jednak tak się stanie, konieczne jest wdrożenie szeregu działań mających na celu zapewnienie pacjentowi wsparcia fizycznego oraz psychicznego. Zabieg wyłonienia stomii stanowi ratunek dla wielu osób, u których zaburzona została funkcjonalność układu pokarmowego. Zazwyczaj dochodzi do tego w następstwie poważnych urazów, nieswoistych chorób zapalnych jelit i niedrożności, nowotworów czy powikłań pooperacyjnych. U dzieci za zaburzenia odpowiadają najczęściej wady wrodzone.