Jakie ograniczenia w codziennym życiu wprowadza stomia?

stomia

dieta

odżywianie

seks

życie seksualne

Stomia24.pl

28 sierpnia 2023

Stomia to celowo wytworzone połączenie światła jelita z powierzchnią ciała. Lekarz decyduje o konieczności jej wyłonienia, gdy wydalenie resztek pokarmowych w sposób fizjologiczny staje się niemożliwe. Osoba ze stomią wydala je do specjalnego worka stomijnego. Nie zawsze jest to rozwiązanie wprowadzane na stałe. Jednak nawet jeśli jest tylko tymczasowe,w głowie chorego pojawiają się różne myśli. Jak normalnie funkcjonować po zabiegu wyłonienia stomii? Jakie ograniczenia w codziennym życiu wprowadza stomia?

Stomia a seks

Z reguły stomia zlokalizowana jest poniżej pępka (po prawej lub lewej stronie w zależności od tego, czy jest to ileo- czy kolostomia). W związku z tym chory może mieć obawy o to, czy nie wpłynie to na jego życie seksualne?

Już sam proces diagnozowania i informacja o konieczności wytworzenia sztucznego odbytu mogą wywołać stres, który odbija się na życiu seksualnym. Do tego dochodzą czynniki psychiczne pojawiające się już po operacji. Sztuczny odbyt znajduje się na przedniej części jamy brzusznej, która jest często odkryta i dobrze widoczna. Przyczynia się to do zmiany obrazu własnego ciała i utraty pewności siebie. Oprócz tego pojawia się uczucie dyskomfortu spowodowane brakiem kontroli nad oddawaniem gazów i stolca. Może powodować to lęk przed brakiem akceptacji ze strony drugiej osoby.

Wszystkie te zmiany wpływają na aktywność seksualną. Osoba, która przeszła zabieg wyłonienia stomii, może unikać seksu. Ponadto istnieje ryzyko, że pojawią się u niej dysfunkcje seksualne (np. zaburzenia erekcji w przypadku mężczyzn). Przy czym należy pamiętać, że seksualność jest bardzo indywidualna. W związku z tym stomia w różnym stopniu wpływa na życie seksualne. Ważne, aby dać sobie czas na akceptację zmian, nie bać się prosić o wsparcie i wspólnymi siłami szukać rozwiązań dostosowanych do aktualnej sytuacji.

Wypróżnienia przy stomii

Kolejna kwestia, która może nurtować osoby ze stomią, dotyczy wypróżnień. W końcu w przypadku sztucznego odbytu i braku czynności zwieracza wygląda to zupełnie inaczej. Osoba ze stomią nie musi martwić się o utratę kontroli nad wypróżnieniami. Może nadal ją mieć. O ile pamięta o kilku ważnych zasadach.

● Regularne wykonywanie irygacji, czyli oczyszczania jelita grubego za pomocą wlewu wodnego. Zazwyczaj miesiąc po zabiegu przeprowadza się szkolenie dotyczące samodzielnego robienia irygacji. Po wyćwiczeniu nawyków wypróżniania irygacja może być robiona coraz rzadziej – co drugi dzień, a później tylko w razie konieczności. Ta zasada dotyczy wyłącznie osób z kolostomią. W przypadku ileostomii nie wykonuje się irygacji.

● Przestrzeganie zaleceń żywieniowych – częstotliwość wypróżnień można w pewnym stopniu uregulować dietą. Regularne spożywanie posiłków oraz prawidłowy sposób przygotowywania potraw to jedne z zasad, o których powinny pamiętać osoby ze stomią.

Jeśli chodzi o rytm wypróżnień, problemem mogą być zarówno zaparcia, jak i biegunki. W pierwszym przypadku zaleca się m.in. dbanie o wypijanie odpowiednich ilości wody, podawanie błonnika w formie farmakologicznej lub spożywanie produktów wzbogaconych w błonnik. Z kolei w razie wystąpienia biegunek należy zwrócić uwagę na ilość wypijanych płynów, unikać produktów bogatych w błonnik, a także wprowadzić do diety produkty o działaniu lekko zapierającym (np. ryż biały, pieczywo pszenne).

Codzienna pielęgnacja stomii

Po operacji przetoka zabezpieczana jest specjalnym workiem stomijnym. Stanowi on ochronę przed zakażeniem rany pooperacyjnej i wyciekiem treści jelitowej. Worek stomijny zakładany tuż po zabiegu jest przezroczysty. Pozwala to na łatwą ocenę wyglądu stomii. Poza tym jest większy od tych, których chory używa w późniejszym okresie. Warto o tym pamiętać, aby nie przerazić się faktem, że worek założony po zabiegu jest dość duży i przezroczysty. Gdy śluzówka jelit przestanie być obrzęknięta, można zamienić go na mniejszy i nieprzezroczysty worek. Jest on bardziej dyskretny.

Zatrzymajmy się na chwilę przy temacie wymiany worka. Jak często należy go zmieniać? Częstotliwość wymiany worka stomijnego zależy od kilku czynników: rodzaju stomii i worka stomijnego, diety, a także wysokości założenia stomii w przebiegu jelita. Z reguły zaleca się, aby worek jednoczęściowy wymieniać codziennie (po napełnieniu) a dwuczęściowy co kilka dni.

Najlepiej jeszcze przed wymianą przygotować sobie wszystkie niezbędne rzeczy i dokładnie umyć ręce. Oprócz tego należy pamiętać o dokładnym umyciu skóry. Nie zaleca się nakładania oliwek lub tłustych kremów, ponieważ mogą utrudnić przyklejenie nowego worka. Warto zaopatrzyć się w różne produkty ułatwiające pielęgnację stomii. Jednym z nich są pasty gojąco klejące, które są nieocenioną pomocą przy odparzeniach oraz nierównościach skóry w okolicy stomii. Przydatne są również pierścienie plastyczne do modelowania, które stanowią dodatkowe zabezpieczenie przed podciekaniem treści jelitowych. W codziennej pielęgnacji mogą przydać się także specjalne chusteczki do pielęgnacji i ochrony skóry wokół stomii. Usuwanie wydzieliny ze stomii i pozostałości po przylepcu staje się dzięki nim znacznie szybsze i prostsze. Poza tym tego typu chusteczki zawierają składniki o właściwościach pielęgnujących np. glicerynę, wyciąg z liści aloesu.

Dieta stomijna

Zabieg polegający na wyłonieniu stomii przeprowadzany jest w obrębie układu

pokarmowego. W związku z tym zasadne wydaje się pytanie o to, co zmienia się w diecie osoby ze stomią? W pierwszych dniach po operacji wszystkie niezbędne składniki podawane są pozajelitowo. Dopiero po przywróceniu prawidłowych funkcji przewodu pokarmowego wraca się do żywienia drogą doustną. Na początku jest to dieta płynna, kleikowa. Następnie stopniowo rozszerza się ją o stałe pokarmy. W początkowym okresie wszystkie posiłki należy przygotowywać zgodnie z zasadami diety lekkostrawnej z ograniczeniem tłuszczu. Chory powinien unikać produktów smażonych,

wędzonych, peklowanych i wzdymających (np. warzyw kapustnych, nasion roślin strączkowych). Na typ etapie niezalecane jest również jedzenie produktów bogatych w błonnik pokarmowy.

Z czasem można rozszerzać dietę i wprowadzać do niej większe ilości produktów będących źródłem błonnika pokarmowego. W przypadku ileostomii zalecane są rozpuszczalne frakcje

błonnika pokarmowego, które zwiększają lepkość i gęstość treści pokarmowej. Ich źródłem są m.in. banany, marchewki, gotowane płatki owsiane.

Warto zwrócić uwagę na także inne produkty, które mają pozytywny wpływ na konsystencję stolca i zapobiegają powstawaniu gazów. Należą do nich m.in. fermentowane produkty mleczne, żurawina, napar z rumianku.

Nie mniej ważne jest odpowiednie nawodnienie organizmu. Wypijanie około 2 litrów płynów w ciągu dnia ma korzystny wpływ na pasaż jelitowy.

Informacja o konieczności wyłonienia stomii niejednokrotnie budzi lęk. W głowie pojawiają się różne pytania. Czy moje życie będzie wyglądać tak, jak do tej pory? Trzeba liczyć się z pewnymi zmianami. Jednak należy pamiętać, że wiele osób żyje ze stomią i nie przeszkadza im to w życiu rodzinnym, zawodowym czy realizowaniu swoich pasji.

Bibliografia:

● Akbulut G. Nutrition in Stoma Patients: A Practocal View of Dietary Teraphy,

International Journal of Hematology and Oncology 2011.

● Kozłowski J.T., Wilkołaska E. Poradnik dla osób ze stomią, Centrum Onkologii Ziemi

Lubelskiej im. św. Jana z Dukli. Lublin 2012, 3.

● Szewczyk J., Bajon A. Opieka pielęgniarska w okresie okołooperacyjnym nad

pacjentem z wyłonioną stomią jelitową, Polski Merkiusz Lekarski. 2009, 26: 155-

575.

● https://www.mp.pl/pacjent/dieta/diety/diety_w_chorobach/164879,dieta-u-osob-ze-

stomia-zalecenia-ogolne

● https://ncez.pzh.gov.pl/choroba-a-dieta/dieta-lekkostrawna-2/