Biegunki i zaparcia u pacjentów ze stomią

zaparcia przy stomii

biegunki przy stomii

Stomia24.pl

26 lipca 2022

Znaczący odsetek pacjentów ze stomią kałową doświadcza problemu zaparć lub biegunek. Często wynikają one z błędów żywieniowych i można je wyeliminować poprzez zmiany w diecie. Co jeszcze może być przyczyną zaparć i biegunek u stomików? Jak sobie z nimi radzić? Kiedy konieczna jest pomoc specjalisty? Kolostomia i ileostomia to operacje w obrębie układu pokarmowego. Pacjenci ze stomią kałową są narażeni na szereg dolegliwości związanych z trawieniem pokarmów, takich jak nudności, wzdęcia, przelewanie się w brzuchu, skurcze brzucha, zatrucia pokarmowe, zatkanie się stomii, w tym także na biegunki i zaparcia.

Zaparcia to problem osób z kolostomią, przy ileostomii nie występują. Z kolei na biegunki narażeni są głównie pacjenci z ileostomią, choć zdarzają się także i przy kolostomii.

Biegunki przy stomii

Jakie są kryteria rozpoznania biegunki u pacjentów ze stomią kałową? W przypadku kolostomii biegunkę rozpoznaje się, gdy występują więcej niż 3 wypróżnienia na dobę, a konsystencja stolca zmienia się ze stałej na papkowatą lub płynną. Natomiast o osób z ileostomią do stwierdzenia biegunki bierze się pod uwagę wyłącznie objętość wydalanego stolca (bo jego konsystencja zawsze jest półpłynna). Normą przy ileostomii jest wydalenie 200-600 ml stolca. Biegunkę rozpoznaje się wówczas, gdy objętość stolca przekroczy 1000 ml, konsystencja zmienia się na wodnistą, a dzienne zużycie worków wzrasta dwukrotnie. Najczęstszymi przyczynami biegunek u osób ze stomią są:

błędy żywieniowe
infekcje jelitowo-żołądkowe

W przypadku wystąpienia biegunki w pierwszej kolejności zaleca się zwiększenie ilości przyjmowanych płynów do 2,5-3 litrów na dobę, aby uniknąć odwodnienia organizmu. Zaleca się picie np. czarnej herbaty, naparu z czarnych jagód, bulionu drobiowego, kakao na wodzie. Drugim krokiem jest zmiana diety, wprowadzenie produktów o działaniu zapierającym. Zalicza się do nich:

banany
biały ryż
pieczywo pszenne
pieczone jabłka
czekolada gorzka
chude mięso
galaretki
gotowana marchew
kasza manna

Z jadłospisu należy czasowo wyeliminować produkty bogate w błonnik pokarmowy, przede wszystkim warzywa, owoce świeże i suszone, kasze, pieczywo razowe, aby dodatkowo nie pobudzać perystaltyki jelit. Sposobem na pozostawienie w diecie owoców i warzyw może być przygotowywanie z nich soków, obieranie owoców ze skórki, wybieranie młodych warzyw, gotowanie i przecieranie owoców i warzyw oraz usuwanie pestek (np. z pomidorów). W okresie trwania biegunki należy zrezygnować także z cukru oraz słodzików (ksylitol czy erytrytol mają działanie lekko przeczyszczające), ostrych przypraw i kawy.

Zaparcia przy stomii

Skłonność do zaparć występuje u osób z kolostomią, natomiast przy ileostomii problem ten praktycznie nie istnieje. Dlatego utrzymujący się pusty worek przy stomii na jelicie cienkim powinien być sygnałem do konsultacji z lekarzem, może to świadczyć o zatkaniu stomii. Zaparcia u osób z wyłonioną kolostomią definiuje się według kryteriów ogólnych dla osób bez stomii. Czynniki świadczące o zaparciach to:

wypróżnienie rzadziej niż 3 razy w tygodniu
twardy, zbity kał
wzdęcia, bóle brzucha
ból przy wypróżnianiu

Najczęstszą przyczyną występowania zaparć u stomików są błędy w diecie, w tym przyjmowanie zbyt małej ilości płynów oraz brak aktywności fizycznej. Inne, niezwiązane z dietą, przyczyny zaparć u pacjentów ze stomią kałową:

zaburzenia metaboliczne
zaburzenia neurologiczne
wiek pacjentów (stomia najczęściej wyłaniana jest u osób po 60 roku życia)
rozwój choroby nowotworowej, która była przyczyną wyłonienia stomii
przyjmowanie niektórych leków
przyczyny w obrębie stomii, takie jak przepuklina okołostomijna, zwężenie stomii, wypadnięcie stomii

W przypadku uporczywych zaparć i przy wyeliminowaniu błędów żywieniowych niekiedy konieczna jest pogłębiona diagnostyka przyczyn zaparć. W tym celu wykonuje się badania takie jak USG jamy brzusznej, kolonoskopia przez stomię czy ocena czasu pasażu jelitowego.

Co jeść, by uniknąć zaparć?

Za prawidłowy pasaż treści pokarmowej w głównej mierze odpowiedzialne są woda oraz błonnik pokarmowy. Dlatego w celu zapobiegania zaparciom należy pić odpowiednią ilość płynów (1,5-2 litry na dobę) oraz spożywać produkty bogate w błonnik, zarówno rozpuszczalny, jak i nierozpuszczalny w wodzie. Produkty bogatoresztkowe to:

grube kasze
pieczywo pełnoziarniste
płatki owsiane
otręby pszenne
grubo mielone siemię lniane
warzywa
owoce, w tym w szczególności owoce suszone

Korzystnie na regularny rytm wypróżnień działają mleczne produkty fermentowane (kefiry, maślanki, jogurty). W ramach profilaktyki zaparć należy jeść o stałych porach, 5 niewielkich posiłków, a jedzenie starannie przeżuwać. Z diety należy wyeliminować produkty zapierające, czyli te, które są rekomendowane w przypadku występowania biegunki. Ograniczać należy słodycze i produkty bogate w tłuszcze, ponieważ niekorzystnie wpływają one na florę jelitową, co także nie sprzyja regularnym wypróżnieniom.

Oprócz prawidłowej diety bogatej w błonnik, korzystny wpływ na wypróżnienia na regularna, umiarkowana aktywność fizyczna.

Największym wyzwaniem są pacjenci z kolostomią, którzy doświadczają zaparć, a jednocześnie z innych przyczyn zdrowotnych muszą stosować dietę lekkostrawną, która z zasady jest dietą zapierającą. Tej grupie pacjentów zaleca się łatwostrawne produkty rozluźniające treść jelitową, takie jak :