IBD, czyli przewlekła choroba jelit

choroba Leśniewskiego-Crohna

ibd

przewlekła choroba zapalna jelit

wrzodziejące zapalenie jelita grubego

WZJG

Stomia24.pl

14 lipca 2023

Pod skrótem IBD kryje się nie jedna a dwie choroby: wrzodziejące zapalenie jelit i choroba Leśniewskiego-Crohna. Wyjaśniamy, jakie są między nimi podobieństwa i różnice, jak wyglądają objawy IBD oraz w jaki sposób leczy się przewlekłą chorobę jelit.

Co to jest IBD?

IBD (ang. Inflammatory Bowel Disease) to przewlekła choroba zapalna jelit. W zależności od tego, który odcinek przewodu pokarmowego obejmuje, wyróżnia się:

wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG) – atakuje jelito grube i/lub odbytnicę,
chorobę Leśniewskiego-Crohna – może rozwinąć się w dowolnym odcinku przewodu pokarmowego (od przełyku po odbyt).

Inna lokalizacja stanu zapalnego sprawia, że są to choroby różniące się niektórymi objawami. W przebiegu WZJG obserwuje się m.in. przewlekłą biegunkę (często z domieszką krwi, śluzu lub treści ropnej), okresowe stany podgorączkowe, wzdęcia, bóle brzucha i bolesne parcie na stolec. Z kolei do głównych objawów choroby Leśniewskiego-Crohna należą: afty w jamie ustnej, owrzodzenia w okolicy odbytu, nudności i wymioty oraz bolesne przełykanie. Objawy IBD (zarówno wrzodziejącego zapalenia jelit, jak i choroby Leśniewskiego-Crohna) obejmują również brak apetytu oraz niezamierzoną utratę masy ciała. Przewlekłe choroby jelit różnią się lokalizacją stanu zapalnego oraz niektórymi objawami. Są też cechy, które je łączą. WZJG i choroba Leśniewskiego-Crohna są nieuleczalne. W ich przebiegu obserwuje się okresy remisji i zaostrzeń.

Przyczny IBD

Na ten moment przyczyny choroby IBD nie są do końca znane. Przypuszcza się, że istnieją dwa główne czynniki ryzyka. Pierwszym z nich są uwarunkowania genetyczne. Większe prawdopodobieństwo rozwoju choroby obserwuje się u osób, których najbliżsi krewni zmagają się z WZJG lub chorobą Leśniewskiego-Crohna. Wśród przyczyn IBD wymienia się również czynniki środowiskowe. Niektóre infekcje bakteryjne i wirusowe, palenie papierosów, długotrwały stres, zażywanie wybranych leków czy niezdrowa dieta mogą zwiększać ryzyko choroby.

Jak leczyć IBD?

Przed wdrożeniem leczenia choroby IBD konieczne jest wykonanie badań diagnostycznych. Bóle brzucha, biegunki czy niezamierzona utrata ciała nie zawsze świadczą o chorobie zapalnej jelit. Diagnostyka IBD obejmuje:

badania krwi i kału;
endoskopię (jeśli badania kału i krwi wskazują na stan zapalny w obrębie przewodu pokarmowego);
tomografię komputerową, USG lub rezonans magnetyczny służące do oceny lokalizacji i rozległości IBD;

Choroba zapalna jelit jest nieuleczalna. W związku z tym leczenie jest ukierunkowane na złagodzenie stanu zapalnego, który stanowi główną przyczyną uciążliwych objawów. W celu zmniejszenia stanu zapalnego wdraża się farmakoterapię. Osobom chorym podaje się m.in. kortykosteroidy, leki biologiczne i immunosupresanty. Oprócz tego lekarz może zdecydować o konieczności podawania leków łagodzących określone objawy (np. biegunkę). W przypadku wyjątkowo nasilonych objawów chory otrzymuje kilka leków (jest to tzw. terapia skojarzona). W leczeniu IBD zastosowanie znajdują również leczenie operacyjne. W przypadku choroby Leśniewskiego-Crohna najczęściej wykonuje się stricturoplastykę, czyli operację chirurgiczną polegającą na usunięciu zwężeń przewodu pokarmowego lub resekcję – usunięcie odcinków jelit objętych ciężkim stanem zapalnym. Leczenie operacyjne częściej stosuje się u osób chorych na wrzodziejące zapalenie jelita grubego. Wskazaniem do niego może być nasilona postać WZJG z regularnymi zaostrzeniami. W takich przypadkach najczęściej wykonuje się proktokolektomię, która polega na całkowitym usunięcia jelita grubego i odbytnicy lub IPAA, czyli proktolektomię odtwórczą z zespoleniem pomiędzy zbiornikiem krętniczym a odbytem. W celu wydłużenia okresu remisji zaleca się także zmianę stylu życia. Chorym zaleca się zaprzestanie palenia papierosów, unikanie stresu oraz stosowanie się do zaleceń dietetycznych. W związku z tym, że stan zapalny rozwija się w obrębie przewodu pokarmowego, zaleca się:

zmniejszenie spożycia produktów bogatych w błonnik pokarmowy nierozpuszczalny, który może podrażniać śluzówkę jelit (należą do nich m.in. rośliny strączkowe, zboża z pełnego przemiału);
spożywanie potraw gotowanych (w wodzie lub na parze), duszonych bez wcześniejszego obsmażania zamiast smażonych, odgrzewanych;
unikanie produktów o wysokim stopniu przetworzenia, mięsa czerwonego, dań bogatych w nasycone kwasy tłuszczowe i tłuszcze tras, ostrych przypraw;
wprowadzenie produktów o działaniu przeciwzapalnym do codziennej diety (np. musów owocowych, gotowanych warzyw, nierafinowanych olejów roślinnych w dozwolonych ilościach);
rozważenie suplementacji witaminy D i probiotyków;

Ból brzucha czy utrata masy ciała to objawy, które bywają lekceważone i przypisywane różnym czynnikom (np. stresującemu trybowi życia, zatruciom pokarmowym). Tymczasem warto pamiętać, że są to jedne z objawów IBD. Warto to sprawdzić, aby w porę wdrożyć odpowiednie leczenie, które pomaga złagodzić uciążliwe dolegliwości. Bibliografia:

Mrowicki, Jerzy, Małgorzata Mrowicka, and Ireneusz Majsterek. "Czynniki środowiskowe zwiększające ryzyko aktywacji i rozwoju chorób zapalnych jelit." Postępy Biochemii 66.2 (2020): 167-175.
Zatorski, Hubert, et al. "Czynniki genetyczne w patogenezie, przebiegu i leczeniu nieswoistych chorób zapalnych jelit." Postepy Higieny i Medycyny Doswiadczalnej 69 (2015).
https://medyk-szpital.pl/ibd-co-to-takiego-jakie-sa-przyczyny-i-leczenie/