Stomia dwulufowa – na czym polega?

Czym jest stomia dwulufowa, a czym jednolufowa? W jakich sytuacjach jest wyłaniana stomia? Odpowiadamy na te i inne ważne pytania.

Czym jest stomia?

Stomia (inaczej przetoka) to chirurgicznie utworzone połączenie między moczowodem, jelitem cienkim lub grubym a skórą. Umożliwia wydalanie moczu lub kału, gdy nie może odbywać się to drogą naturalną.

Jak wygląda stomia? Jest to otwór, który znajduje się po prawej lub lewej stronie dolnej części brzucha. To właśnie przez ten otwór chirurg wyprowadza fragment jelita.

Zdrowa stomia ma około 2-5 mm średnicy. Jest wilgotna, różowoczerwona i wystaje ponad skórę na kilka lub kilkadziesiąt mm. Nie jest unerwiona, dlatego nie należy obawiać się o to, że dotknięcie stomii spowoduje ból.

Kiedy wyłania się stomie?

Lekarz decyduje o wyłonieniu stomii na określony czas lub na stałe. Zazwyczaj jest to rozwiązanie wdrażane do końca życia, ale są pewne wyjątki. Czasami wyłaniania się stomię czasową, aby odciążyć jelita po operacji. Po zakończeniu procesu regeneracji można ją usunąć. Dzieje się tak np. w przypadku niektórych pacjentów z chorobą Leśniewskiego-Crohna czy wrzodziejącym zapaleniem jelita grubego.

Oprócz nieswoistych chorób zapalnych jelit głównymi wskazaniami do wyłonienia ileostomii są:

• mnoga polipowatość rodzinna jelita grubego,
• ciężka postać zespołu Ogilvie,
• zmiany spowodowane niedokrwieniem jelit,
• niedrożność jelita grubego,
• uszkodzenie jelita grubego w wyniku urazu.

Z kolei głównymi wskazaniami do wyłonienia kolostomii są:

• urazy okrężnicy lub odbytnicy,
• choroba uchyłkowa okrężnicy,
• nowotwór odbytnicy i okrężnicy,
• niedrożność mechaniczna jelit,
• martwica ściany jelita,
• rozlane kałowe zapalenie otrzewnej.

Ileostomia i kolostomia są wyłaniane w celu umożliwienia wydalania kału. Natomiast u niektórych pacjentów pojawia się problem z wydalaniem moczu. W takiej sytuacji lekarz może zdecydować o konieczności wyłonienia urostomii. Najczęstszymi wskazaniami w tym przypadku są: nowotwór dróg moczowych, uszkodzenia dróg moczowych (spowodowane urazem lub będące powikłaniem pooperacyjnym), wrodzone wady anatomiczne dróg moczowych, pęcherz neurogenny i kamica nerkowa.

Stomia – rodzaje

Jakie są rodzaje stomii? Istnieje kilka podziałów. Poniżej podano jeden z najczęściej stosowanych, który uwzględnia lokalizację stomii.

• Ileostomia – do jej wyłonienia wykorzystuje się część jelita cienkiego (z reguły po prawej stronie brzucha). Wskazaniem do wytworzenia tego typu przetoki jelitowej jest usunięcie całego jelita grubego lub potrzeba łatwiejszego wygojenia jelita poniżej stomii (np. jeśli jego część została usunięta z powodu niedrożności lub stanu zapalnego).
• Kolostomia – jest to wyłonione jelito grube (najczęściej w obrębie okrężnicy esowatej). Najczęściej wyłania się je, gdy trzeba usunąć odbytnicę, czyli końcowy odcinek jelita grubego. Kolostomia, czyli sztuczny odbyt z reguły zlokalizowana jest po lewej stronie brzucha. 
• Urostomia – w przypadku tego rodzaju stomii celem jest umożliwienie wydalania moczu, a nie kału. W większości przypadków urostomia znajduje się po prawej stronie brzucha.

Według innego podziału wyróżnia się stomię:

• jednolufową,
• dwulufową.

Stomia dwulufowa

Stomia jednolufowa określana jest również jako pojedyncza. Wynika to z tego, że polega na wyprowadzeniu przekroju światła jednego odcinka jelita.

Z kolei stomia dwulufowa (inaczej podwójna) to taka, która polega na wyłonieniu całej pętli jelita. W związku z tym na zewnątrz znajdują się dwa otwory.

Z jednego odcinka stomii dwulufowej wypływa treść jelitowa. Natomiast druga część to odcinek dystalny, który jest wyłączony z pasażu jelitowego.

Celem wyłonienia tego rodzaju stomii jest najczęściej ochrona zespolenia chirurgicznego w jelicie. W większości przypadków wyłania się ją, aby odciążyć jelita podczas procesu gojenia.

Życie ze stomią

Informacja o konieczności wyłonienia stomii może wywołać lęk. W głowie pojawia się pytanie o to, jak będzie wyglądać życie z tzw. sztucznym odbytem czy przetoką moczową? Po pierwsze warto uświadomić sobie, że w Polsce żyje kilkadziesiąt tysięcy stomików. Nie wszyscy są osobami obłożnie chorymi, które pozostają w łóżku. Część pacjentów wraca po zabiegu do zwyczajowego stylu życia. Z tą różnicą, że musi pamiętać o wyborze odpowiedniego sprzętu stomijnego, regularnej wymianie płytki i worka do stomii, a także odpowiedniej pielęgnacji skóry wokół stomii.

Regularna wymiana sprzętu stomijnego oraz odpowiednia pielęgnacja skóry pomagają uniknąć dyskomfortu, a także nieprzyjemnych powikłań w postaci podrażnień czy infekcji. Jak często zmieniać sprzęt stomijny? Dużo zależy od tego, jaki to system. Wyróżnia się dwa rodzaje systemów stomijnych:

• jednoczęściowe, w których płytka jest na stałe połączona z workiem;
• dwuczęściowe, które składają się z dwóch oddzielnych części: płytki i worka stomijnego;

Sprzęt jednoczęściowy jest polecany przede wszystkim osobom z tzw. niepowikłaną stomią (czyli lekko wypukłą, niezapadającą się w fałdy brzuszne). Poza tym może być dobrą opcją dla stomików, którym nie przeszkadza częste odklejanie płytki stomijnej od skóry. Z kolei sprzęt dwuczęściowy rekomendowany jest głównie pacjentom z tzw. trudną stomią (która jest zapadnięta, znajduje się w fałdach brzusznych).

Zarówno w przypadku sprzętu jednoczęściowego, jak i dwuczęściowego należy wymieniać worek do stomii przynajmniej raz dziennie. Różnica pojawia się przy wymianie płytki. Osoby, które używają sprzętu jednoczęściowego, muszą zmieniać ją razem z workiem. Natomiast stomicy korzystający ze sprzętu dwuczęściowego mogą pozostawić ja na skórze przez kilka dni (zazwyczaj 4-6).

Regularna zmiana sprzętu stomijnego to nie wszystko. Podczas wymiany płytki i worka należy pamiętać o kilku podstawowych zasadach. Po pierwsze trzeba zadbać o to, aby wymiana płytki i worka odbywała się w czystym, dobrze oświetlonym miejscu. Po drugie należy się do takiej zmiany dobrze przygotować: umieścić pod ręką nowy sprzęt i inne niezbędne rzeczy (m.in. nożyczki, worek na zużyty sprzęt, gaziki), a także dokładnie umyć ręce ciepłą wodą z mydłem. Ponadto warto pamiętać o delikatnych ruchach, unikaniu gwałtownego pocierania i ciągnięcia skóry. Jeśli pojawiają się trudności w usunięciu płytki, warto wspomóc się specjalnym aerozolem.

Zaleca się, aby podczas wymiany sprzętu zwrócić uwagę na wygląd stomii oraz stan skóry. Sygnałami ostrzegawczymi są zmiany koloru stomii, kształtu lub rozmiaru stomii, a także zaczerwienienie, obrzęk i podrażnienie skóry. Wymagają one pilnej konsultacji z lekarzem lub pielęgniarką stomijną.

O czym jeszcze powinna pamiętać osoba żyjąca ze stomią? Oprócz regularnej wymiany sprzętu istotna jest dobrze zbilansowana dieta. Zaleca się, aby stomicy spożywali mniejsze, a częstsze posiłki, a także uważali na produkty z wysoką zawartością tłuszczu i mocno przetworzone. Szczegóły diety warto ustalić z dietetykiem, ponieważ w przypadku różnych dolegliwości istnieje konieczność zmodyfikowania jadłospisu. Przykładowo przy biegunkach zaleca się dietę lekkostrawną z ograniczoną ilością błonnika pokarmowego. Z kolei przy nieprzyjemnym zapachu stolca wskazane jest ograniczenie ilości produktów, które go nasilają (np. czosnek, rośliny strączkowe).