Kiedy jest wyłaniania stomia czasowa?

Stomia nie musi być wyłaniana na stałe. Gdy możliwe jest odtworzenie ciągłości przewodu pokarmowego, rozwiązaniem może być ileostomia lub kolostomia czasowa. Dowiedz się, kiedy lekarz może zdecydować o konieczności wyłonienia stomii tylko na określony czas.

W jakich przypadkach wyłania się stomię czasową?

Zanim odpowiemy na pytanie o to, czym jest stomia czasowa, należy wyjaśnić, czym w ogóle jest stomia. Mówiąc najprościej, jest to chirurgicznie wyłonione ujście jelita na powłokach brzusznych. Celem stworzenia takiego połączenia światła jelita ze skórą jest usunięcie lub pominięcie uszkodzonej części organów. A jak wygląda stomia w praktyce? Ma postać niewielkiego otworu zlokalizowanego po jednej stronie brzucha, w jego dolnej części. Przez otwór wyprowadzany jest fragment jelita, który wystaje ponad skórę na kilka lub kilkadziesiąt milimetrów. Stomia może być wyłoniona na określony czas (jest to stomia czasowa). Ma to miejsce, gdy istnieją możliwości odtworzenia ciągłości przewodu pokarmowego. Nie jest jednak powiedziane, że w trakcie leczenia nie pojawią się wskazania do pozostawienia stomii (która w tej sytuacji zmieni się z tymczasowej na stałą). Może zdarzyć się również tak, że lekarz od razu zadecyduje o konieczności wyłonienia stomii na stałe. Ma to miejsce np. gdy stan ogólny uniemożliwia zamknięcie stomii czasowej lub nie da się usunąć przyczyny, która była wskazaniem do jej wyłonienia.

Wskazania do stomii czasowej

Jakie są wskazania do wyłonienia stomii czasowej? Jedną z najczęstszych przyczyn w Polsce jest rak jelita grubego (choć w niektórych przypadkach może być to wskazanie do wyłonienia stomii na stałe – zależy to m.in. od stopnia zaawansowania choroby, umiejscowienia zmian nowotworowych). Konieczność wyłonienia stomii na określony czas może pojawić się również w przypadku:

• nieszczelność zespolenia jelita;
• niedrożności jelita;
• nieswoiste zapalenie jelita grubego o ciężkim przebiegu;
• stanu po proktokolektomii odtwórczej (jest to zabieg, który wykonuje się w trakcie leczenia wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, a niekiedy również choroby Leśniewskiego-Crohna);
• zakażenia wewnątrz jamy brzusznej o ciężkim przebiegu;
• stanu po operacji rekonstrukcji zwieracza odbytu, przetok odbytniczo-pochwowych, odbytniczo-pęcherzowych;

Rodzaje stomii czasowej

Stomia czasowa dzieli się na 2 rodzaje:

• jednolufową (pętlową),
• dwulufową (końcową).

Czym się różnią? Pierwsza z wymienionych polega na wyłonieniu jednego odcinka jelita. Z kolei druga na wyprowadzeniu przez 2 otwory, całej pętli jelita.

Stomia czasowa dwulufowa – pętlowa

Tak jak zostało to już wspomniane, w przypadku stomii dwulufowej, na powłoce brzusznej zostają utworzone 2 otwory. Przez jeden z nich wyprowadzany jest fragment jelita od strony odbytu, a przez drugi odprowadzany jest treść kałowa. Zarówno w przypadku ileostomii, jak i kolostomii pętlowej, pętle jelita unosi się 4,0-5,0 cm powyżej poziomu skóry i wykonuje nacięcie otwierające światło jelita. Stomię dwulufową zarówno w przypadku jelita cienkiego, jak i grubego najczęściej wykonuje się, aby ochronić zespolenie chirurgiczne.

Stomia czasowa jednolufowa – końcowa

Innym rodzajem stomii czasowej jest kolostomia lub ileostomia jefnolufowa (inaczej końcowa). W przypadku stomii jednolufowej ujście jelita kończy się na powłokach brzusznych, a pozostały fragment zostaje ślepo zaszyty lub wycięty. Stomia jednolufowa polegająca na wyłonieniu na powłoki brzuszne fragmentu jelita cienkiego (czyli ileostomia jednolufowa) wykonywana jest, gdy część okrężnicy zostaje usunięta. Gdy pozostały fragment jest poddawany leczeniu lub istnieje konieczność ochrony zespolenia chirurgicznego, jest to rozwiązanie tymczasowe. Z kolei, gdy połączenie jelita cienkiego z grubym jest obarczone zbyt dużym ryzykiem lekarz, może zdecydować o tym, aby zastosować takie rozwiązanie na stałe. Na powłoki brzuszne może zostać wyłoniony również fragment jelita grubego (kolostomia jednolufowa). Ma to miejsce, gdy część jelita (najczęściej okrężnicy esowatej) lub odbytnicy zostaje usunięta i nie ma możliwości wykonania zespolenia. Kolostomia końcowa może zostać wyłoniona na określony czas (gdy pozostała część jelita jest poddawana leczeniu) lub na stałe. Drugie rozwiązanie ma zastosowanie w przypadku, gdy nie da się odtworzyć ciągłości przewodu pokarmowego (lub gdy jest to zbyt ryzykowne).

Kiedy stomia czasowa może zostać zamknięta?

Wśród pacjentów, bardzo często pojawia się pytanie o to, jak długo stomia czasowa będzie im towarzyszyć? Nie ma jednoznacznej odpowiedzi na to pytanie. O tym, jak długo stomia czasowa nie zostanie, decyduje możliwość odtworzenia ciągłości przewodu pokarmowego i stanu ogólnego pacjenta (zły stan zdrowia, podeszły wiek, niedożywienie mogą być przeciwwskazaniem do zamknięcia stomii). Dlatego przed operacją zamknięcia stomii, lekarz ocenia stan ogólny pacjenta, a także drożność jelita (przez podanie środka kontrastującego). W niektórych przypadkach wykonuje się również manometrię anorektalną pozwalającą na ocenę funkcji zwieracza odbytu (wskazaniem do niej są wątpliwości dotyczące zdolności od utrzymania stolca po zamknięciu stomii). Zabieg zamknięcia stomii nie należy do skomplikowanych, czy ryzykownych. Pomimo tego mogą pojawić się powikłania. Do najczęstszych należą przetoki jelitowe, krwawienie z miejsca zespolenia lub jego nieszczelność, zakażenie rany operacyjnej, czy przepuklina w miejscu zamknięcia ileostomii lub kolostomii. Należy mieć na uwadze również fakt, że choć początkowo planowane jest wyłonienie stomii na określony czas, sytuacja może zmienić się w trakcie leczenia. Dzieje się tak w przypadku złego stanu ogólnego, czy braku możliwości odtworzenia ciągłości przewodu pokarmowego. Nawet jeśli lekarz zdecyduje o pozostawieniu stomii na stałe, trzeba pamiętać, że nie oznacza to konieczności drastycznej zmiany dotychczasowego stylu życia. Możliwe jest uprawianie sportu, czy podróżowanie. Należy mieć przy tym na uwadze, że konieczne będą regularne wizyty kontrolne, a także wymiana sprzętu stomijnego. Poza tym niezbędna jest odpowiednia pielęgnacja skóry wokół stomii, która ma na celu zapobieganie podrażnieniom, czy odklejaniu się płytki stomijnej. Istotne jest również przestrzeganie zasad zdrowej diety, która zmniejsza ryzyko biegunek, czy zaparć.